Cách mà cảm xúc và các cơ quan trong cơ thể kết nối với nhau theo y học cổ truyền Trung Quốc

Trong y học cổ truyền (YHCT) Trung Quốc, cảm xúc và sức khỏe thể chất có mối liên hệ mật thiết với nhau. Cách tiếp cận về sức khỏe và việc chữa bệnh dựa trên mối quan hệ tích hợp tâm trí – cơ thể hoạt động trong sự ảnh hưởng qua lại không ngừng, nơi mà cảm xúc tác động đến sức khỏe cơ thể và ngược lại.

Chẳng hạn, theo YHCT Trung Quốc, việc cáu kỉnh và tức giận quá mức có thể ảnh hưởng đến gan và dẫn đến nhiều vấn đề, bao gồm đau bụng kinh, đau đầu, đỏ mặt và mắt, chóng mặt và khô miệng. Ngoài ra, sự mất cân bằng trong gan có thể dẫn đến tâm trạng nóng giận .

Việc chẩn đoán bệnh trong YHCT Trung Quốc được cá nhân hóa rất cao. Một khi cơ quan bị tổn hại và/hoặc tình trạng mất cân bằng cảm xúc được xác định, các triệu chứng riêng biệt của bệnh nhân sẽ quyết định phương pháp điều trị của bác sĩ.

Tổng quan

YHCT Trung Quốc đã được thực hành trong hơn 2,000 năm và việc sử dụng nó ở Hoa Kỳ như một phần của liệu pháp chăm sóc sức khỏe bổ sung đã phát triển đáng kể trong vài thập kỷ qua.

YHCT Trung Quốc dựa trên nguyên lý sức khỏe tinh thần và thể chất đan xen với nhau một cách phức tạp. Do đó, các bác sĩ YHCT tin rằng sức khỏe tối ưu được quyết định bởi sự cân bằng yếu tố khí (qi) của một người – đây chính là sinh lực thiết yếu, cùng với âm (yin), dương (yang) và 5 yếu tố lửa, nước, đất, mộc và kim loại.

Trong YHCT Trung Quốc, người ta tin rằng sự mất cân bằng về mặt cảm xúc có thể đóng vai trò như triệu chứng và cả nguyên nhân gây ra các vấn đề về thể chất. Ngoài ra, tình trạng sức khỏe tâm thần có liên quan đến các bệnh lý thể chất cụ thể của các cơ quan trọng yếu.

Theo YHCT Trung Quốc, cảm xúc được thu hẹp thành 5 cảm giác cơ bản, mỗi cảm giác liên quan đến một yếu tố (lửa, nước, đất, mộc hay kim loại) và một cơ quan tương ứng trong cơ thể:

• Giận dữ liên quan đến gan
• Sợ hãi liên quan đến thận
• Vui mừng liên quan đến tim
• Buồn rầu liên quan đến phổi
• Lo lắng liên quan đến lách.

Chẳng hạn, theo học thuyết YHCT Trung Quốc, căng tức vú, đau bụng kinh và khó chịu trong thời gian hành kinh được điều trị bằng một số loại thảo mộc và huyệt đạo có tác dụng nhắm vào gan. Đau đầu, chóng mặt, tức giận quá mức và đỏ mặt là dấu hiệu của một vấn đề khác về gan và được điều trị theo một cách khác.

Phương pháp tiếp cận của YHCT Trung Quốc

Gan có liên quan gì đến chứng đau nửa đầu hoặc hội chứng tiền kinh nguyệt (premenstrual syndrome –  PMS)? Các cơ quan theo quan điểm YHCT Trung Quốc có thể bao gồm các chức năng sinh lý – y học của Tây y, nhưng chúng cũng là một phần của hệ thống cơ thể tích hợp và toàn diện. Vì vậy, toàn bộ tâm trí và cơ thể có thể được đánh giá và điều trị để cải thiện một vấn đề sức khỏe cụ thể.

Chẳng hạn, gan đảm bảo năng lượng và máu lưu thông khắp cơ thể một cách trơn tru. Nó cũng điều hòa sự tiết mật, dự trữ máu và được kết nối với gân, móng và mắt.

Bằng cách hiểu về những mối liên hệ này, các bác sĩ YHCT giải thích rối loạn về mắt như viêm kết mạc có thể là do mất cân bằng trong gan. Hoặc lượng kinh nguyệt dư thừa có thể do rối loạn chức năng dự trữ máu của gan.

Về mặt cảm xúc, gan có liên quan đến sự tức giận và khi cảm xúc này mất cân bằng, có thể được thể hiện hoặc ở mức độ quá mức của cơn thịnh nộ và dễ cáu giận hoặc vô cảm – như trong trầm cảm hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn (post-traumatic stress disorder – PTSD). Sự mất cân bằng về sức khỏe tâm thần này có thể là cả triệu chứng và/hoặc nguyên nhân góp phần gây ra sự rối loạn chức năng gan.

Khi bệnh xuất hiện, bác sĩ YHCT tìm cách khắc phục sự mất cân bằng của tâm trí và cơ thể – chính là nguyên nhân gây ra các vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần của một người – bằng nhiều phương pháp điều trị, bao gồm châm cứu (acupuncture), thảo dược, trị liệu bằng nhiệt trên huyệt vị (moxibustion), giác hơi (cupping) để kích thích lưu thông máu, mát-xa trị liệu (tui na massage) và chế độ dinh dưỡng.

Ngoài cảm xúc, triết lý YHCT Trung Quốc tin rằng các yếu tố khác – chẳng hạn như chế độ ăn uống, môi trường, lối sống và các yếu tố di truyền – cũng góp phần vào sự xuất hiện của tình trạng mất cân bằng và ảnh hưởng đến khả năng tự chữa lành của cơ thể.

Việc hiểu được sự tác động qua lại của từng cặp cơ quan – cảm xúc là chìa khóa để mở ra khả năng chữa bệnh theo cách tiếp cận của YHCT Trung Quốc. Dưới đây sẽ là tổng hợp quan điểm của YHCT Trung Quốc về cách thức mà mối liên hệ cũng như sự mất cân bằng giữa các cơ quan và các cảm xúc này gây ra các vấn đề cơ bản của sức khỏe thể chất và tinh thần.

Lách (tạng tỳ trong YHCT)

Lách đóng một phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể và hoạt động như bộ lọc máu, loại bỏ các tế bào máu già cỗi, vi khuẩn và tạp chất khỏi cơ thể. Trong YHCT, lách có liên quan đến các cảm xúc và các tình trạng sau:

• Cảm xúc: Hoạt động tinh thần quá mức như lo lắng, chìm đắm hoặc tập trung quá nhiều vào một vấn đề cụ thể
• Chức năng của lách: Tiêu hóa thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng, giúp tạo máu và năng lượng, và giữ máu trong hệ mạch; kết nối với các cơ, miệng và môi; đồng thời tham gia vào suy nghĩ, học tập và trí nhớ
• Các triệu chứng của sự mất cân bằng ở lách: Mệt mỏi, chán ăn, tiết dịch nhầy, tiêu hóa kém, chướng bụng, phân lỏng, tiêu chảy, yếu cơ, môi nhợt nhạt, da bầm tím, lượng máu kinh quá nhiều và các rối loạn chảy máu khác
• Các vấn đề của lách: Chứng tỳ khí hư, chứng tỳ khí giảm, chứng tỳ dương hư.

Phổi (tạng phế trong YHCT)

Phổi mang oxy vào cơ thể và loại bỏ carbon dioxide. Trong YHCT, phổi có liên quan đến các cảm xúc và các tình trạng sau:

• Cảm xúc: Buồn bã, mất mát và phải buông bỏ
• Chức năng của phổi: Sự hô hấp mang lại năng lượng từ không khí và giúp phân phối nó khắp cơ thể; phổi phối hợp với thận để điều hòa quá trình chuyển hóa nước; phổi rất quan trọng trong hệ thống miễn dịch cũng như đối với khả năng chống lại vi-rút và vi khuẩn; phổi điều hòa các tuyến mồ hôi và lông trên cơ thể, đồng thời cung cấp độ ẩm cho da
• Các triệu chứng của sự mất cân bằng ở phổi: Khó thở và thở nông, đổ mồ hôi, mệt mỏi, ho, cảm lạnh và cảm cúm thường xuyên, dị ứng, hen suyễn và các vấn đề phổi khác, da khô, trầm cảm và khóc nhiều
• Các vấn đề của phổi: Chứng phế khí hư, chứng phế âm hư, chứng hàn đàm ngăn trở phế.

Gan (tạng can trong YHCT)

Tiêu hóa và xử lý các chất dinh dưỡng là chức năng chính của cơ quan quan trọng này. Trong YHCT, gan có liên quan đến các cảm xúc và các tình trạng sau:

• Cảm xúc: Giận dữ, oán hờn, thất vọng, cáu kỉnh, cay đắng và nóng nảy
• Chức năng của gan: Tham gia vào quá trình lưu chuyển năng lượng và máu khắp trong cơ thể; điều hòa sự bài tiết mật và dự trữ máu; được kết nối với gân, móng tay và mắt
• Các triệu chứng của sự mất cân bằng ở gan: Căng tức vú, đau bụng kinh, đau đầu, khó chịu, tức giận vô cớ, chóng mặt, mắt khô đỏ và các tình trạng mắt khác, cũng như viêm gân
• Các vấn đề của gan: Chứng can khí ứ trệ, chứng can hỏa

Tim (tạng tâm trong YHCT)

Tim bơm máu đi khắp cơ thể. Trong YHCT, cơ quan này được liên kết với niềm vui nhưng sự mất cân bằng của niềm vui thể hiện qua việc hoặc quá nhiều (kích động hoặc bồn chồn) hoặc quá ít (trầm cảm). Dưới đây là những căn bệnh về tâm thần và thể chất có liên quan đến tim:

• Cảm xúc: Thiếu nhiệt huyết và sức sống, tâm trí bồn chồn không yên, trầm cảm, mất ngủ và tuyệt vọng
• Chức năng của tim: Điều hòa lưu thông máu và điều hòa mạch máu; chịu trách nhiệm duy trì mạch đều và ổn định, đồng thời ảnh hưởng đến sức sống và tinh thần; kết nối với lưỡi, da và động mạch
• Các triệu chứng của sự mất cân bằng ở tim: Mất ngủ, đánh trống ngực, nhịp tim không đều, mơ nhiều, trí nhớ dài hạn kém và rối loạn tâm lý
• Các vấn đề của tim: Chứng tâm âm, chứng tâm hỏa.

Thận (tậng thận trong YHCT)

Thận loại bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa thông qua nước tiểu. Trong YHCT, thận có liên quan đến sự sợ hãi – có thể biểu hiện thành nỗi sợ hãi hoặc lo âu kéo dài khi khí mất cân bằng – cũng như liên quan đến:

• Cảm xúc: Sợ hãi, không có ý chí mạnh mẽ, bất an, xa cách và cô lập
• Chức năng của thận: Thận là cơ quan quan trọng để duy trì sự sống; chịu trách nhiệm về khả năng sinh sản, tăng trưởng, phát triển và trưởng thành; phối hợp với phổi trong quá trình chuyển hóa nước và hô hấp; kết nối với xương, răng, tai và tóc
• Các triệu chứng của sự mất cân bằng ở thận: Thường xuyên đi tiểu, tiểu không tự chủ, đổ mồ hôi vào ban đêm, khô miệng, trí nhớ ngắn hạn kém, đau thắt lưng, ù tai, suy giảm thính lực và các tình trạng tai khác, tóc bạc sớm, rụng tóc và loãng xương
• Các vấn đề của thận: Chứng thận âm hư, chứng thận dương hư.

Các tình trạng khác theo quan điểm YHCT

Dưới đây là một số tình trạng khác liên quan đến sự mất cân bằng cảm xúc và các cơ quan mà bác sĩ YHCT có thể dựa vào đó để chẩn đoán:

• Chứng huyết ứ (sự lưu thông máu bị tắc nghẽn): đau mạn tính và cấp tính
• Chứng huyết hư (thiếu máu): nhức đầu, chóng mặt và mệt mỏi
• Chứng vị nhiệt (nóng dạ dày): các vấn đề về tiêu hóa.

 Tính hiệu quả

Mặc dù ngày càng trở nên phổ biến và có các bằng chứng trong các câu chuyện được mọi người chia sẻ với nhau, điều quan trọng cần lưu ý là nhiều triết lý và phương pháp điều trị theo YHCT không được kiểm tra và đánh giá để chắc chắn về sự phù hợp như việc diễn ra đối với các phương pháp điều trị thông thường theo Tây y. Dù YHCT Trung Quốc đã được thực hành trong nhiều thế kỷ và đã cho thấy hiệu quả trong việc điều trị một số bệnh lý nhất định – đặc biệt là những bệnh liên quan đến tình trạng đau và căng thẳng, nhiều nghiên cứu còn cho kết quả trái ngược hoặc không rõ ràng.

Cần có thêm nhiều nghiên cứu nữa được thực hiện để xác định hiệu quả và độ an toàn của các phương pháp điều trị theo YHCT Trung Quốc cho các vấn đề sức khỏe cụ thể.

Điều thú vị là trong một số trường hợp, lợi ích của các phương pháp điều trị theo YHCT có tương quan với hiệu ứng giả dược – placebo effect (chú thích: tác dụng có lợi, hiệu quả của việc điều trị không thực sự đến từ bản thân phương pháp điều trị đó, mà đến từ niềm tin của bệnh nhân đối với việc điều trị). Tuy nhiên, thay vì chỉ đơn giản là phủ nhận hiệu quả của những phương pháp YHCT, những phát hiện này củng cố mối liên hệ mạnh mẽ giữa tâm trí và cơ thể trong quá trình chữa bệnh, đó chính là lý thuyết nền tảng của YHCT Trung Quốc.

YHCT Trung Quốc có thể là một bộ phận cấu thành hữu ích của phương pháp tiếp cận sức khỏe một cách tổng thể và toàn diện, điều mà nhiều người thấy việc đem lại lợi cho sức khỏe tinh thần và thể chất của họ.

Nguồn: Very Well Mind

Giới thiệu về STELLAPHARM

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như Cơ quan Quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các tổ chức và cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com