Cách tăng cường hệ miễn dịch của bạn

Những cách hữu ích để tăng cường hệ miễn dịch của bạn và chống lại bệnh tật

Làm thế nào bạn có thể cải thiện hệ miễn dịch của mình? Nhìn chung, hệ miễn dịch thực hiện một chức năng rất quan trọng, đó là bảo vệ cơ thể chống lại các vi sinh vật gây bệnh. Nhưng đôi khi hệ miễn dịch không ‘hoàn thành nhiệm vụ’: Một tác nhân ngoại lai xâm nhập thành công vào cơ thể và khiến bạn bị bệnh. Vậy có thể can thiệp vào quá trình này và tăng cường hệ miễn dịch hay không? Nếu bạn cải thiện chế độ ăn uống của mình thì sao? Uống một số loại vitamin hoặc các chế phẩm thảo dược có đem lại hiệu quả không? Sẽ thế nào nếu thực hiện các thay đổi khác thuộc về lối sống với hy vọng tạo ra đáp ứng miễn dịch gần như tốt nhất?

Bạn có thể làm gì để tăng cường hệ miễn dịch của mình?

Ý nghĩ về việc tăng cường khả năng miễn dịch nghe có vẻ rất thú vị, tuy nhiên, điều này đã được chứng minh là không dễ đạt được vì một số lý do. Hệ miễn dịch chính xác là một hệ thống, không phải một yếu tố đơn lẻ. Để hoạt động tốt, nó đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa. Vẫn còn nhiều điều mà các nhà nghiên cứu chưa biết về sự phức tạp và mối liên hệ giữa các thành phần trong đáp ứng miễn dịch. Hiện tại, không có mối liên hệ trực tiếp nào – đã được khoa học chứng minh – giữa lối sống và chức năng miễn dịch được tăng cường.

Nhưng điều đó không có nghĩa rằng tác động của lối sống đối với hệ miễn dịch là không gây chú ý và không nên được nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đang khám phá ảnh hưởng của chế độ ăn, việc tập thể dục, tuổi tác, căng thẳng tâm lý và các yếu tố khác đối với đáp ứng miễn dịch, cả ở động vật và con người. Trong khi chờ đợi các kết quả này, những chiến lược sống lành mạnh nói chung sẽ là hợp lý vì chúng có khả năng hỗ trợ chức năng miễn dịch, đồng thời chúng đi kèm với các lợi ích sức khỏe khác đã được chứng minh.

Những cách tốt để tăng cường hệ miễn dịch

‘Tuyến phòng thủ’ đầu tiên mà bạn nên chọn là một lối sống lành mạnh. Việc tuân theo các hướng dẫn chung để có sức khỏe tốt là bước tốt nhất mà bạn có thể làm để – một cách tự nhiên – giữ cho hệ miễn dịch của mình hoạt động bình thường. Mọi bộ phận của cơ thể, bao gồm cả hệ miễn dịch, đảm bảo chức năng tốt hơn khi được bảo vệ khỏi các yếu tố tấn công từ môi trường, cũng như được hỗ trợ bởi các cách sống lành mạnh sau đây:

• Không hút thuốc
• Có chế độ ăn với nhiều trái cây và rau củ
• Luyện tập thể dục thường xuyên
• Duy trì cân nặng hợp lý
• Uống rượu vừa phải (nếu bạn có uống rượu)
• Ngủ đủ giấc
• Thực hiện các cách để tránh nhiễm trùng, chẳng hạn như rửa tay thường xuyên và nấu chín kỹ các loại thịt
• Cố gắng giảm thiểu căng thẳng
• Chủng ngừa tất cả các loại vắc-xin được khuyến nghị. Vắc-xin hỗ trợ hệ miễn dịch chống lại các trình trạng nhiễm trùng và ngăn không cho chúng xảy ra trong cơ thể.

Tăng cường khả năng miễn dịch theo cách lành mạnh

Nhiều sản phẩm hiện đang bày bán được cho là có tác dụng tăng cường hoặc hỗ trợ khả năng miễn dịch. Nhưng khái niệm ‘tăng cường khả năng miễn dịch’ thực sự không hợp lý lắm về mặt khoa học. Trên thực tế, tăng cường số lượng tế bào trong cơ thể – tế bào miễn dịch hoặc những tế bào khác – không hẳn là một điều tốt. Chẳng hạn, các vận động viên thực hiện kỹ thuật doping máu – bơm máu vào cơ thể để tăng số lượng tế bào máu và nâng cao hiệu suất của họ – có nguy cơ bị đột quỵ.

Cố gắng tăng cường các tế bào của hệ miễn dịch lại đặc biệt phức tạp vì có rất nhiều loại tế bào khác nhau trong hệ miễn dịch, đáp ứng với rất nhiều vi sinh vật khác nhau nhau theo nhiều cách. Bạn nên tăng cường những loại tế bào nào, và với số lượng bao nhiêu? Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa có câu trả lời. Điều đã được biết là cơ thể liên tục tạo ra các tế bào miễn dịch. Chắc chắn rằng cơ thể tạo ra nhiều tế bào lympho hơn những số lượng nó có thể sử dụng. Các tế bào thừa sẽ tự loại bỏ thông qua quá trình chết tế bào tự nhiên (apoptosis) – một số trước khi chúng tham gia vào quá trình miễn dịch, một số sau khi quá trình miễn dịch đã thành công. Không ai biết số lượng tế bào bao nhiêu hoặc sự phối hợp các loại tế bào nào là tốt nhất mà hệ miễn dịch cần để hoạt động ở mức tối ưu.

Hệ thống miễn dịch và tuổi tác

Khi chúng ta già đi, khả năng đáp ứng miễn dịch sẽ suy giảm, từ đó góp phần dẫn đến nhiều tình trạng nhiễm trùng và nhiều bệnh ung thư hơn. Khi tuổi thọ ở các nước phát triển tăng lên, tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác cũng tăng theo.

Mặc dù một số người già đi một cách khỏe mạnh, nhiều nghiên cứu kết luận rằng, so với những người trẻ, người lớn tuổi có nhiều khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm hơn và thậm chí có nhiều khả năng tử vong vì các bệnh này hơn. Nhiễm trùng hô hấp, bao gồm cúm, COVID-19 và đặc biệt là viêm phổi, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người trên 65 tuổi trên toàn thế giới. Không ai biết chắc chắn lý do tại sao điều này xảy ra, nhưng một số nhà khoa học quan sát thấy rằng sự gia tăng nguy cơ này tương quan với việc giảm tế bào T, có thể do tuyến ức bị teo theo tuổi tác và sản xuất ít tế bào T hơn. Liệu sự suy giảm chức năng tuyến ức này có giải thích cho sự sụt giảm tế bào T hay do những thay đổi khác – đây là điều vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Những nhà khoa học khác quan tâm đến việc liệu tủy xương có trở nên kém hiệu quả hơn trong việc sản xuất các tế bào gốc tạo ra các tế bào của hệ miễn dịch hay không.

Tình trạng giảm đáp ứng miễn dịch đối với các bệnh nhiễm trùng đã được chứng minh bằng đáp ứng của người lớn tuổi với vắc-xin. Chẳng hạn, các nghiên cứu về vắc xin cúm đã chỉ ra rằng đối với những người trên 65 tuổi, vắc-xin này kém hiệu quả hơn so với những đứa trẻ khỏe mạnh (trên 2 tuổi). Nhưng bất chấp hiệu quả giảm đi, việc chủng ngừa cúm và S. pneumoniae đã làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở người lớn tuổi so với việc không chủng ngừa.

Dường như có mối liên hệ giữa dinh dưỡng và khả năng miễn dịch ở người lớn tuổi. Một dạng suy dinh dưỡng phổ biến một cách đáng ngạc nhiên ngay cả ở các nước giàu có được gọi là suy dinh dưỡng vi dưỡng chất. Đây là tình trạng mà một người bị thiếu một số vitamin và khoáng chất vi lượng cần thiết – là những thành phần có được từ chế độ ăn uống, và tình trạng này có thể xảy ra ở người lớn tuổi. Người lớn tuổi có xu hướng ăn ít hơn và chế độ ăn thường ít đa dạng hơn. Một câu hỏi quan trọng là liệu thực phẩm chức năng có thể giúp người lớn tuổi duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn hay không. Họ nên thảo luận vấn đề này với bác sĩ.

Chế độ ăn và hệ miễn dịch

Giống như bất kỳ ‘lực lượng chiến đấu’ nào, ‘đội quân’ của hệ miễn dịch cũng cần được nuôi dưỡng để có thể ‘chiến đấu’ tốt. Các ‘chiến binh’ khỏe mạnh của hệ miễn dịch cần được cung cấp dinh dưỡng tốt và đều đặn. Các nhà khoa học từ lâu đã nhận thấy rằng những người sống trong cảnh nghèo đói và suy dinh dưỡng thường dễ mắc các bệnh truyền nhiễm hơn. Các nhà nghiên cứu không biết liệu các yếu tố cụ thể nào đó của chế độ ăn – chẳng hạn như thực phẩm chế biến sẵn hoặc lượng đường đơn cao – có ảnh hưởng xấu đến chức năng miễn dịch hay không. Vẫn còn tương đối ít các nghiên cứu về ảnh hưởng của dinh dưỡng đối với hệ miễn dịch của con người.

Có một số bằng chứng cho thấy sự thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng khác nhau – chẳng hạn, thiếu kẽm, selen, sắt, đồng, axit folic và vitamin A, B6, C và E – làm thay đổi đáp ứng miễn dịch ở động vật, khi tiến hành thử nghiệm trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, tác động từ những thay đổi này của hệ miễn dịch đối với sức khỏe của động vật lại ít rõ ràng hơn, đồng thời ảnh hưởng của những thiếu hụt dinh dưỡng tương tự đối với đáp ứng miễn dịch của con người vẫn chưa được đánh giá đầy đủ.

Vậy thì bạn có thể làm gì? Nếu bạn nghi ngờ chế độ ăn của mình không cung cấp cho bạn tất cả nhu cầu vi chất dinh dưỡng mà bạn cần – chẳng hạn như do bạn không thích ăn rau củ – thì việc sử dụng hàng ngày các sản phẩm bổ sung vitamin tổng hợp và khoáng chất có thể mang lại tác động có lợi nào đối với hệ miễn dịch, và cả những lợi ích sức khỏe khác. Tuy nhiên, sử dụng nhiều chưa chắc đã tốt hơn, việc uống một lượng vitamin gấp nhiều lần bình thường sẽ không đem lại lợi ích.

Cải thiện khả năng miễn dịch với các loại thảo dược và sản phẩm bổ sung?

Bước vào một cửa hàng, bạn sẽ tìm thấy những chai thuốc và các chế phẩm thảo dược được cho là “hỗ trợ khả năng miễn dịch” hoặc nói cách khác là tăng cường sức khỏe của hệ miễn dịch. Mặc dù một số chế phẩm đã được nhận thấy có thể làm thay đổi một số yếu tố của chức năng miễn dịch, cho đến nay vẫn chưa có bằng chứng về việc chúng thực sự tăng cường khả năng miễn dịch đến mức bạn được bảo vệ tốt hơn để chống lại tình trạng nhiễm trùng và bệnh tật.

Việc chứng minh liệu một loại thảo dược – hay bất kỳ thành phần nào của chúng – có thể tăng cường khả năng miễn dịch vẫn là một vấn đề rất phức tạp cho đến nay. Chẳng hạn, các nhà khoa học không biết liệu một loại thảo được dường như làm tăng mức kháng thể trong máu có thực sự tạo ra điều nào đó có lợi cho khả năng miễn dịch tổng thể hay không.

Tình trạng căng thẳng và chức năng miễn dịch

Y học hiện đại đánh giá cao mối liên kết chặt chẽ giữa tâm trí và cơ thể. Nhiều loại bệnh tật, bao gồm đau dạ dày, nổi mề đay và thậm chí cả bệnh tim, có liên quan đến tác động của tình trạng căng thẳng về mặt cảm xúc. Bất chấp những thách thức, các nhà khoa học đang tích cực nghiên cứu mối quan hệ giữa căng thẳng và chức năng miễn dịch.

Tuy nhiên, tình trạng căng thẳng rất khó để định nghĩa. Một tình huống được xem là gây áp lực cho một người có thế lại là điều bình thường với người khác. Khi một người gặp phải những tình huống mà họ xem là căng thẳng, khó để họ đo lường được mức độ căng thẳng mà họ cảm thấy, và cũng khó để các nhà khoa học biết được liệu suy nghĩ chủ quan của một người về mức độ căng thẳng có chính xác hay không. Các nhà khoa học chỉ đo lường những thứ có thể phản ánh tình trạng căng thẳng, như số lần tim đập mỗi phút chẳng hạn, nhưng các cách thức như vậy cũng có thể phản ánh các yếu tố khác.

Tuy nhiên, hầu hết các nhà khoa học nghiên cứu về mối quan hệ giữa tình trạng căng thẳng và chức năng miễn dịch đã không nghiên cứu về tác nhân gây căng thẳng đột ngột, tồn tại trong thời gian ngắn; thay vào đó, họ cố gắng nghiên cứu những tác nhân gây căng thẳng liên tục và thường xuyên hơn – được gọi là căng thẳng mãn tính, chẳng hạn như nguyên nhân gây ra bởi mối quan hệ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, hoặc những thách thức liên tục để hoàn thành tốt công việc của một người. Một số nhà khoa học đang điều tra xem liệu tình trạng căng thẳng liên tục có ảnh hưởng đến hệ miễn dịch hay không.

Nhưng thật khó để thực hiện cái mà các nhà khoa học gọi là “thử nghiệm có kiểm soát” ở con người. Trong một thử nghiệm có kiểm soát, các nhà khoa học có thể thay đổi một và chỉ một yếu tố, chẳng hạn như lượng của một chất hóa học cụ thể, sau đó đo lường ảnh hưởng của sự thay đổi đó đối với một số hiện tượng khác có thể đo lường, chẳng hạn như lượng kháng thể được tạo ra bởi một loại tế bào miễn dịch cụ thể khi nó tiếp xúc với chất hóa học. Ở một động vật sống và đặc biệt là ở con người, loại kiểm soát đó là không thể bởi vì có rất nhiều điều khác xảy ra với đối tượng thử nghiệm tại thời điểm các phép đo đang được thực hiện.

Bất chấp những khó khăn không thể tránh khỏi trong việc đo lường mối quan hệ giữa tình trạng căng thẳng và khả năng miễn dịch, các nhà khoa học đang đạt được nhiều tiến bộ.

Tập thể dục và khả năng miễn dịch

Tập thể dục thường xuyên là một trong những yếu tố then chốt của lối sống lành mạnh. Nó cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm huyết áp, giúp kiểm soát trọng lượng cơ thể và bảo vệ chống lại rất nhiều bệnh tật. Nhưng tập thể dục có giúp tăng cường hệ miễn dịch một cách tự nhiên và giữ cho nó luôn khỏe mạnh hay không? Cũng giống như chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục có thể góp phần cũng cố sức khỏe tổng thể và do đó góp phần mang lại một hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Nguồn: HARVARD HEALTH PUBLISHING (Harvard Medical School)

Giới thiệu về STELLA

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế thế giới và các tổ chức (WHO), và cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com